آیینه های مکدر

در این کتاب با مروری بر سوگسروده های بیش از پنجاه شاعر از آغاز شعر فارسی تاکنون از جمله
ابوالحسن کـسائی مَرْوزی، حکیم سنائی غزنوی، فَریدالدّین عطّار نیشابوری، بدرالدین قوامی رازی، مولانا جلال الدین محمد بلخی، کمال الدین محمود خواجوی کرمانی، جمال‌الدین سلمان ساوجی، سیف‌الدّین ابوالمحامد سیف فرقانی، خواجه شمس الدین محمد حافظ، بابافغانی، کمال‌الدین علی محتشم کاشانی، میرزا محمّدعلی صائب تبریزی، میرزا محمدعلی سروش اصفهانی، میرزا عبدالقادر بیدل دهلوی، میرزا نورالله عمان سامانی، ادیب الممالک فراهانی، علامه محمدحسین غروی اصفهانی (کمپانى)، محمد اقبال لاهوری، محمدتقی بهار، فؤاد کرمانی، محمدحسین شهریار، علی اکبر خوشدل تهرانی، سید اسماعیل بلخی، حبیب الله چایچیان(حسان)، علی موسوی گرمارودی، حسین منزوی، خسرو احتشامی هونه گانی، علی معلم دامغانی، سیدحسن حسینی، قیصر امین‌پور، سلمان هراتی، منوچهر آتشی، احمد عزیزی،… می‌خوانید:

چهار روایت اندوه

پس از گذشت قرن‌ها از حیات شعر فارسی تولد نخستین مرثیه یا سوگسروده، به طور دقیق مشخص نیست اما آن‌چه مسلم است این که با ردیابی بزرگ‌ترین سوگ تاریخ شیعه یعنی واقعه‌ی عاشورا، همواره می‌توان به سوگسروده‌هایی رسید که در واقع موفق‌ترین نمونه‌های این شاخه از شعر فارسی بوده‌اند .
به نظر می‌رسد با محدود‌کردن دوره‌ی زمانی مذکور و انجام برخی دسته‌بندی‌ها، بتوان این بررسی را تا حدودی امکان‌پذیر باشد .
یکی از دسته‌بندی‌های کمک‌کننده در این مسیر ، تقسیم آثار خلق شده به لحاظ محتوا و پیغام و پیام است.
تقریباً تمامی سروده‌های عاشورایی فارسی در یکی از چهار گروه زیر می‌گنجد:

الف) شعرهای عاشورایی توصیفی

این گروه از سروده‌ها که به نظر می‌رسد در جهت مقاومت شاعران شیعی در برابر موج تحریفات و محدودیت‌های حکام و خلفا برای انتقال حقیقت حادثه‌ی کربلا پدید ‌آمده، بعدها به عنوان گونه‌ای رایج در شعرهای عاشورایی بارها و بارها مورد طبع‌آزمایی قرار گرفته است

ب) شعرهای عاشورایی سوگوار
این گروه از سروده‌ها که به نظر می‌رسد وظیفه‌ی برانگیختن تاثر و ایجاد اندوه و تامین حالات عزا و سوگ را دنبال می‌کنند در شعر فارسی نمونه‌های فراوانی دارند که برخی از قطعات این گونه از شعر عاشورایی را می‌توان پیشانی نوشته و سربند شعر عاشورایی دانست .
ج)شعرهای عاشورایی حماسی و عبرت‌آموز
سروده‌هایی هستند که محصول درنگ‌های پس از مراحل پیشین یعنی توصیف و تاثر از حادثه‌ی شور انگیز کربلا هستند اگر چه اندک اما بسیار مهم و صاحب مرتبه‌ای رفیع‌اند.
این سروده‌ها مخاطبان خود را با روایت‌های حماسی و سربدارانه، به تکرار عاشورا در روزگار خویش فرامی‌خوانند و امام حسین(ع) را در جاودانه نگاه داشتن تفکر سرخ علوی یاری می‌دهند.
د) شعرهای عاشورایی تمثیلی
در تاریخ ادبیات فارسی به ویژه در دوران شکوه و فر شعرهای عراقی و خراسانی برخی شاعران بزرگ، ابیات ماندگاری را خلق کرده‌اند که برخاسته از مشرب عرفانی و منظر حُکم‌اندازانه‌ی آن‌هاست، این شعرها به واسطه‌ی تاویل‌پذیری بسیار و امکان ارائه‌ی قرائت‌های متفاوت، آن‌هنگام که با رنگ‌مایه‌ای از فضا و فرهنگ عاشورا باز‌خوانی می‌شوند، جلوه‌ای دیگرگونه می‌یابند و قفل تمثیل‌ها و کنایات آن‌ها رمزگشایی و بازمی‌گردد